Nieuwe expositie: Op de grens van Vrijheid
De nieuwe wisselexpositie in het Grebbelinie Bezoekerscentrum is gereed. In de naam 'Op de grens van vrijheid' zit het hoofdverhaal waarin de Grebbelinie een prominente rol speelt. Waar een groot deel van Nederland de vlag al had uitgehangen, vormde de Grebbelinie de grens tussen het bevrijde en bezette gebied. Het westen moest nog een bitterkoude oorlogs-winter doorstaan, voor de Canadees-Britse opmars de linie bereikte.
Fotoplaten
In de wisselexpositie hangt een selectie van bijzondere, bekende en onbekende foto's uit de bevrijdingsperiode. Bij iedere foto hangt een korte beschrijving met de plaatsaanduiding tussen Rhenen en Spakenburg. Naast levendige foto's van binnenrollende Sherman-tanks en juichende menigten, zien we ook de keerzijde: ernstig beschadigde woonkernen, de aanhouding van een NSB'er, de graven van geallieerde militairen. De foto's zijn mooier dan voorheen uitgelicht met spots. Dankzij een subsidie van het Vfonds kon geïnvesteerd worden in de verlichting.
Voorwerpen met een verhaal.
Dankzij bruiklenen en giften van bezoekers zijn veel bijzondere objecten zichtbaar. Ze vertellen allemaal over de gevolgen van de bezetting en de offers die gebracht werden voor de bevrijding. De sabel van een gesneuvelde Nederlandse militair uit 1940 ligt niet ver van een pentekening van een gevangen genomen officier, die de oorlogsjaren vanaf 1942 in een kamp moest doorbrengen. Hij schilderde het uitzicht vanuit zijn kamer. Een bordje 'Joden niet gewenscht' geeft aan hoe de bewegingsvrijheid van Joden vanaf 1941 steeds verder werd beperkt. Een revolver van een geallieerde tankcommandant en een Brodie-helm getuigen naast andere objecten van de bevrijding. Een animatie van de bevrijding toont hoe Renswoude na felle gevechten in geallieerde handen viel.
Memorabilia
De bevolking wilde het bijzondere moment van de bevrijding vastleggen en blijvend herdenken. Talloze wandborden, theelepels, blikken trommels en munten werden gemaakt door burgers én overheid om dit nooit meer te vergeten. Een selectie is meegenomen in de wisseltentoonstelling in een aparte vitrine.
Een nationale geschiedenis in de Gelderse Vallei
In het bezoekerscentrum is veel meer te zien over de geschiedenis van de linie. In de vaste expositie zijn extra vitrines geplaatst, die samen met film, animaties en veldtelefoons vertellen over de verdediging van Nederland tussen Spakenburg en Rhenen. Het bezoekerscentrum is 6 dagen per week open en nodigt uit om te wandelen en fietsen in de linie. De fietsroutes liggen in de museumwinkel klaar. Eén van de nieuwe routes (met QR-code) voert langs bevrijdingsmonumenten en locaties, waaronder de Ginkelse Heide in Ede, waar het Airborne Monument staat.
Nieuwe vitrines voor de tentoonstelling
Het Grebbelinie Bezoekerscentrum heeft onlangs nieuwe vitrines ontvangen, een welkome aanvulling die perfect past bij de uitbreiding van onze museale tentoonstelling. De nieuwe vitrines bieden de mogelijkheid om de collectie op een moderne en overzichtelijke manier uit te breiden. Hierdoor krijgen de bezoekers een nog betere indruk van de historische betekenis van de Grebbelinie.
Nieuwe uitbreiding
Met de uitbreiding van het museum wordt een belangrijke stap gezet in het behoud en de presentatie van dit unieke stukje Nederlands erfgoed. Nieuwe exposities en tentoonstellingen kunnen dankzij de vitrines worden ingericht, waarbij objecten uit de Tweede Wereldoorlog, kaarten en persoonlijke verhalen een prominente plek krijgen. Dit alles draagt bij aan een rijkere beleving voor bezoekers van alle leeftijden.
De geschiedenis moet blijven leven
De Grebbelinie, ooit een verdedigingslinie, vertelt verhalen over strijd, opoffering en bescherming. Door deze uitbreiding en de komst van de vitrines wordt dit verhaal op een meeslepende manier gedeeld. Het bezoekerscentrum groeit daarmee steeds meer uit tot een dynamische plek waar geschiedenis tot leven komt en waar men meer kan leren over het belang van dit erfgoed voor Nederland.
Binnenkort te bewonderen
Vanaf 1 april a.s. zijn de vitrines klaar en kan men ze bewonderen. Het bezoekerscentrum De Grebbelinie nodigt iedereen uit om de vernieuwde ruimtes dan te komen ontdekken en zich te laten inspireren door de indrukwekkende collectie en verhalen die hier worden verteld.
Een pentekening met een verhaal
Het Grebbelinie bezoekerscentrum maakt in 2025 werk van het herdenkingsjaar. Geholpen door vele bezoekers wordt een nieuwe wisselexpositie voorbereid over bezetting en bevrijding. Recent bracht de zoon van artillerieofficier 2e luitenant B.A.J.M. Luykx een bijzondere pentekening mee. De vader van de heer Luyks ontving het schilderij na de oorlog van zijn commandant, majoor van den Abeelen. Tijdens de mobilisatie dienden beiden bij de staf van het 15e regiment artillerie waar ze bevriend raakten. In mei 1940 ondersteunden de houwitsers van dit regiment de troepen op de Grebbeberg. Enige tijd later trok men zich terug op de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Luykx ontkwam de gehele oorlog aan krijgsgevangenschap, maar commandant Van den Abeelen gaf in 1942 of 1943 gehoor aan de oproep om zich te melden. Net als zijn medeofficieren zal hij gedacht hebben dat het om een controle of handtekening ging, maar de militairen werden op transport gezet.
We zien op de tekening een statig en wat somber gebouw; een met sneeuw bedekt Stammlager 371 in Stanislau. Dat was een krijgsgevangenkamp voor officieren in het huidige Oekraïne waar de commandant van het 15e regiment Artillerie een flinke periode verbleef. De majoor tekende het uitzicht vanuit zijn kamer in 1943 toen hij ver van huis en afgezonderd van zijn familie wachtte op de bevrijding van het kamp. Het onderkomen op de tekening toont niet het gangbare beeld van een kamp; in feite was het een voormalige kazerne die werd gebruikt toen het naastgelegen kamp overbevolkt raakte. Toen Stalag 371 vanwege de opmars van het Russische leger werd ontruimd tussen 10 en 12 januari 1944, betekende dat niet dat de Nederlandse officieren meteen hun vrijheid tegemoet gingen. Ze werden overgeplaatst naar Oflag 67 Neubrandenburg ten noorden van Berlijn. Daar zouden ze blijven tot het einde van de oorlog.
Voor de vader van de heer Luykx zou Bevrijdingsdag altijd speciaal blijven. Als het Wilhelmus ten gehore werd gebracht tijdens TV-uitzendingen ging iedereen in het gezin staan en werd meegezongen. Stanislau heet nu Ivano-Frankivsk, de gebouwen van de tekening bestaan nog en zijn in gebruik bij de Oekraïense luchtmacht.
De expositie over bezetting en bevrijding zal naar verwachting 1 april 2025 geopend worden.
Droog wandelen door de waterlinie
Jaarlijks nemen gidsen circa 2.500 deelnemers mee met een rondleiding over het Fort aan de Buursteeg. Velen van hen genieten tijdens de wandeling van een zonnetje, maar sommige groepen bewegen in de regen langs de kazematten en bunkers. Dankzij de steun van de gemeente Veenendaal kunnen wandelaars en gidsen tijdens rondleidingen voortaan schuilen onder stevige groene paraplu's. Een mooi uniform gezicht, fraaie promotie en vooral ongestoord genieten van het natuurgebied met een militaire geschiedenis.
De eerste rondleidingen van 2025 zijn alweer geschiedenis. Wilt u met uw familie, bedrijf, school of vrienden een rondleiding boeken? Loop even langs bij de balie, of neem contact op via het reserveringsformulier. Individuele deelnemers kunnen maandelijks meewandelen met de open rondleiding op de eerste zondag van de maand om 14.00 uur. Zie ook de activiteitenkalender. En met regen hoeft u niet meer thuis te blijven! De leenparaplu's staan voor u klaar.