Grebbe-Vallei tocht trekt veel wandelaars
Een wandeltocht door natuur en geschiedenis
Op zaterdag 5 juli 2025 was de 11e editie van de geliefde Grebbe-Vallei Wandeltocht, een jaarlijks evenement dat wandelaars uit het hele land trekt. Tussen de 600 en 700 deelnemers meldden zich voor het prachtige en afwisselende landschap van de Gelderse Vallei, met routes langs historische plekken van de Grebbelinie. De kortere wandelingen van 10 en 15 km worden altijd veel gekozen, maar ook de routes van 30 en 40 km wisten honderden wandelaars te interesseren. Een flink deel van de deelnemers aan de langste afstand gebruikte de route tevens als training voor de vierdaagse van Nijmegen.
Samenwerkende stichtingen
De wandeltocht wordt al jaren georganiseerd door Stichting Recreatie Veluwe & Vallei (SRVV), in samenwerking met lokale verenigingen zoals de Stichting Grebbelinie, Stichting Grebbelinie in het Vizier en de Stichting Grebbelinie Bezoekerscentrum. De meeste wandelaars kozen voor het Grebbelinie Bezoekerscentrum om te starten, maar ook bij Kwintelooijen begonnen veel wandelaars aan de tocht. Bij de EHBO bleef het de hele dag rustig en velen genoten van de rustpunten die waren ingericht bij Hoeve de Beek, zorgboerderij De Kleine Weide en Camping de Grebbelinie.
Onderweg kijken naar kazematten en loopgraven, heuvels en bossen
Wat deze tocht ieder jaar bijzonder maakt, is de combinatie van natuur en geschiedenis. Wandelaars trekken door bossen, over dijken en langs oude kazematten en sluizen. De hoogteverschillen in het landschap maken duidelijk waarom juist hier een verdedigingslinie werd aangelegd. De organiserende en ondersteunende partijen hopen de tocht volgend jaar opnieuw te beleven op de eerste zaterdag van juli.
Nieuwe boeken in de winkel
Het bezoekerscentrum beschikt over een sfeervol winkeltje met een breed aanbod aan artikelen die verband houden met de Grebbelinie en haar geschiedenis. Ter gelegenheid van de 80-jarige herdenking van de bevrijding van Nederland zijn er de afgelopen tijd verschillende nieuwe boeken verschenen, ook met speciale aandacht voor de Grebbelinie. Veel van deze titels zijn bij ons op voorraad en het is zeker de moeite waard om eens een kijkje te nemen als dit onderwerp je interesse heeft.
Beter mobilisatie dan vechten
Een mooi voorbeeld is het boek “Beter 3 jaar mobilisatie dan 3 minuten vechten”. Dit boek beschrijft de voorbereiding en de strijd van het Nederlandse leger in mei 1940 in de Achterhoek, langs de IJssel en op de Grebbeberg, kort voor en tijdens de Duitse inval. Het biedt een helder beeld van de situatie in Nederland en de rol van de Grebbelinie in de aanloop naar de oorlog. Met tal van indrukwekkende foto’s brengt het boek deze periode tot leven. Juist nu, nu bijna alle ooggetuigen zijn overleden, laat dit boek zien welke ingrijpende gevolgen de naderende oorlog had voor de inwoners van de getroffen gebieden en de soldaten die bij de gevechten betrokken waren.
Ruime keuze
Daarnaast zijn er in onze winkel nog veel meer boeken te vinden over deze bewogen periode, geschikt voor jong en oud. Of je nu op zoek bent naar een gedetailleerd historisch werk, een kinderboek of een wandelgids langs de linie: er is voor ieder wat wils. Kom gerust eens langs en ontdek het uitgebreide aanbod!
Nieuwe expositie: Op de grens van Vrijheid
De nieuwe wisselexpositie in het Grebbelinie Bezoekerscentrum is gereed. In de naam 'Op de grens van vrijheid' zit het hoofdverhaal waarin de Grebbelinie een prominente rol speelt. Waar een groot deel van Nederland de vlag al had uitgehangen, vormde de Grebbelinie de grens tussen het bevrijde en bezette gebied. Het westen moest nog een bitterkoude oorlogs-winter doorstaan, voor de Canadees-Britse opmars de linie bereikte.
Fotoplaten
In de wisselexpositie hangt een selectie van bijzondere, bekende en onbekende foto's uit de bevrijdingsperiode. Bij iedere foto hangt een korte beschrijving met de plaatsaanduiding tussen Rhenen en Spakenburg. Naast levendige foto's van binnenrollende Sherman-tanks en juichende menigten, zien we ook de keerzijde: ernstig beschadigde woonkernen, de aanhouding van een NSB'er, de graven van geallieerde militairen. De foto's zijn mooier dan voorheen uitgelicht met spots. Dankzij een subsidie van het Vfonds kon geïnvesteerd worden in de verlichting.
Voorwerpen met een verhaal.
Dankzij bruiklenen en giften van bezoekers zijn veel bijzondere objecten zichtbaar. Ze vertellen allemaal over de gevolgen van de bezetting en de offers die gebracht werden voor de bevrijding. De sabel van een gesneuvelde Nederlandse militair uit 1940 ligt niet ver van een pentekening van een gevangen genomen officier, die de oorlogsjaren vanaf 1942 in een kamp moest doorbrengen. Hij schilderde het uitzicht vanuit zijn kamer. Een bordje 'Joden niet gewenscht' geeft aan hoe de bewegingsvrijheid van Joden vanaf 1941 steeds verder werd beperkt. Een revolver van een geallieerde tankcommandant en een Brodie-helm getuigen naast andere objecten van de bevrijding. Een animatie van de bevrijding toont hoe Renswoude na felle gevechten in geallieerde handen viel.
Memorabilia
De bevolking wilde het bijzondere moment van de bevrijding vastleggen en blijvend herdenken. Talloze wandborden, theelepels, blikken trommels en munten werden gemaakt door burgers én overheid om dit nooit meer te vergeten. Een selectie is meegenomen in de wisseltentoonstelling in een aparte vitrine.
Een nationale geschiedenis in de Gelderse Vallei
In het bezoekerscentrum is veel meer te zien over de geschiedenis van de linie. In de vaste expositie zijn extra vitrines geplaatst, die samen met film, animaties en veldtelefoons vertellen over de verdediging van Nederland tussen Spakenburg en Rhenen. Het bezoekerscentrum is 6 dagen per week open en nodigt uit om te wandelen en fietsen in de linie. De fietsroutes liggen in de museumwinkel klaar. Eén van de nieuwe routes (met QR-code) voert langs bevrijdingsmonumenten en locaties, waaronder de Ginkelse Heide in Ede, waar het Airborne Monument staat.
Vrijwilliger Rob Klaasen schenkt oude landkaarten
Stichting De Grebbelinie heeft met veel plezier een reproductie-exemplaar uit 1973 van de oude kaarten van Utrecht in ontvangst genomen van Rob Klaasen. Rob is een verzamelaar die al jaren als vrijwilliger voor de stichting actief is.
Grootvader en kleinzoon De Roy
De verzameling kaarten zijn met name erg interessant omdat de originele gemaakt is in 1696 door Bernard de Roy Sr., de grootvader van de grondlegger en bedenker van de Grebbelinie als verdedigingslinie. Deze kleinzoon, die ook Bernard de Roy heette, baseerde zijn ontwerp in 1743 op de tekeningen die zijn opa nog had gemaakt.
Mooie aanvulling
Op de foto neemt coördinator Bert Rietberg (l) de map met kaarten in ontvangst van Rob Klaasen. Enkele kaarten zullen binnenkort te zien zijn in de tentoonstelling van het bezoekerscentrum.
Bevrijdings voorraadblik
De nieuwe vitrines zijn ingericht. Eén voorwerp springt er op het eerste gezicht uit door de kleurrijke illustraties die erop staan. Het is een voorraadbus die vlak na de bevrijding gratis werd uitgedeeld onder de feestvierende bevolking van bevrijd Nederland. De bus bevatte zandgebakjes van bakkerij de Winter uit Alkmaar, inmiddels ter ziele helaas.
Bevrijders
Op de bus staan de portretten van de vier "helden" die de wereld bevrijdden van de onderdrukkers. Het zijn (van links boven met de klok mee) Chiang Kai-shek (Nationalistisch China), Joseph Stalin (Sovjet Unie), Winston Churchill (Engeland) en Franklin D. Rooseveldt (Verenigde Staten). De eerste twee genoemden vielen later nog van hun voetstuk maar dat is geschiedenis.
Niet zeldzaam
Er zijn nog vrij veel van deze bussen in omloop. Ze staan regelmatig te koop op Marktplaats. Toch zijn wij erg tevreden dat wij een mooi exemplaar kunnen laten zien. Want deze bus toont ook na 80 jaar hoe blij we waren in 1945 dat we na vijf jaar oorlog eindelijk weer vrij waren.
Wij zijn de inbruikleengever dan ook dankbaar hiervoor.
80 jaar bevrijd, De Grebbelinie viert mee
Speciaal ter gelegenheid van de viering van 80 jaar bevrijd, zijn er nog veel meer voorwerpen te zien in het bezoekerscentrum. Wij nodigen u van harte uit om een kijkje te komen nemen in de tentoonstelling in het bezoekerscentrum in Renswoude.
Nieuwe vitrines voor de tentoonstelling
Het Grebbelinie Bezoekerscentrum heeft onlangs nieuwe vitrines ontvangen, een welkome aanvulling die perfect past bij de uitbreiding van onze museale tentoonstelling. De nieuwe vitrines bieden de mogelijkheid om de collectie op een moderne en overzichtelijke manier uit te breiden. Hierdoor krijgen de bezoekers een nog betere indruk van de historische betekenis van de Grebbelinie.
Nieuwe uitbreiding
Met de uitbreiding van het museum wordt een belangrijke stap gezet in het behoud en de presentatie van dit unieke stukje Nederlands erfgoed. Nieuwe exposities en tentoonstellingen kunnen dankzij de vitrines worden ingericht, waarbij objecten uit de Tweede Wereldoorlog, kaarten en persoonlijke verhalen een prominente plek krijgen. Dit alles draagt bij aan een rijkere beleving voor bezoekers van alle leeftijden.
De geschiedenis moet blijven leven
De Grebbelinie, ooit een verdedigingslinie, vertelt verhalen over strijd, opoffering en bescherming. Door deze uitbreiding en de komst van de vitrines wordt dit verhaal op een meeslepende manier gedeeld. Het bezoekerscentrum groeit daarmee steeds meer uit tot een dynamische plek waar geschiedenis tot leven komt en waar men meer kan leren over het belang van dit erfgoed voor Nederland.
Binnenkort te bewonderen
Vanaf 1 april a.s. zijn de vitrines klaar en kan men ze bewonderen. Het bezoekerscentrum De Grebbelinie nodigt iedereen uit om de vernieuwde ruimtes dan te komen ontdekken en zich te laten inspireren door de indrukwekkende collectie en verhalen die hier worden verteld.
Wandelen door de weilanden
Wandelen door de weilanden langs de Schalm in Renswoude is een ervaring die je niet wilt missen. Vanuit het bezoekerscentrum is deze prachtige wandeling te maken, langs de Linie van Juffrouwwijk en de Batterij aan de Schalmdijk. (3 km)
Rust en ruimte
De uitgestrekte groene velden bieden een panoramisch uitzicht dat je het gevoel geeft dat je in een schilderij wandelt. Je komt langs kazematten en bunkers van de Grebbelinie die ook na meer dan 80 jaar ongenaakbaar in het landschap opgaan. De rust en stilte zijn verfrissend, ideaal voor wie even wil ontsnappen aan de drukte van het dagelijks leven. Tijdens je tocht kun je ook genieten van de lokale flora en fauna; je komt diverse wilde bloemen en vogels tegen die hier hun thuis hebben.
Als je hier loopt kun je je moeilijk voorstellen dat in de maanden voorafgaand aan de inval van Duitsland in de meidagen van 1940, hier alles zoveel mogelijk werd weggehaald, zowel de boerderijen als de planten en bomen. Alles om een zo goed mogelijk schootsveld te krijgen.
Goed voorbereid
Voor een geslaagde wandeling zijn er enkele praktische tips te overwegen. Draag comfortabele wandelschoenen, vooral omdat de paden soms modderig kunnen zijn na een regenbui.
Natuurlijk is de wandeling uitstekend te combineren met een bezoek aan de expositie in het bezoekerscentrum. In de expositieruimte is een speciale hoek met brochures over de verdedigingswerken in de Grebbelinie, waaronder de Linie van Juffrouwwijk en de Batterij aan de Schalmdijk. Gratis mee te nemen voor expo-bezoekers!
Een wandeling door de weilanden bij de Schalm is een ontspannende en verkwikkende ervaring. Of je nu een doorgewinterde wandelaar bent of gewoon op zoek bent naar een rustige middag, deze route biedt voor ieder wat wils. Vergeet je camera niet om de prachtige uitzichten vast te leggen!
Nieuw: Kobus speurtocht langs 10 speurkisten
Jaarlijks lopen honderden kinderen speurend over het Fort aan de Buursteeg. De buiten-speurtochten van de houten soldaten Heinz en Cornelis zijn populair. Toch vragen bezoekers al jaren of er ook een binnen-speurtocht is, bijvoorbeeld als het koud is, of nat, of omdat het de expositie (nog) leuker maakt voor kinderen. Die speurtocht is er nu! Houten soldaat Kobus neemt de kinderen mee door de expositie op weg naar de prijzenkist.
Een kind (6-12 jaar) gaat op pad met een speurboekje + potlood, op weg naar 10 gesloten (echte) militaire kisten. Ze mogen allemaal worden opengemaakt en in iedere kist zit een vraag verborgen. De opdrachten nodigen uit om voorwerpen, film en animaties in de expositie goed te bekijken en te beluisteren. Als de vragen goed zijn beantwoord meldt de onderzoeker of de groep zich met de oplossing bij de balie. Dat wordt beloond met een prijs, die in de laatste kist zit.
Entree voor volwassen is € 6,- Voor kinderen € 3,50 Een speurboekje met een beloning/prijs kost € 2,- Ouders/begeleiders kunnen bij de balie aangeven of de kinderen samenwerken met 1 speurboekje, of dat ze allemaal gaan voor een eigen boekje + prijs. De route is zo gemaakt dat expositiebezoek en speurtocht in de zelfde volgorde (samen) gedaan kunnen worden. We hopen op heel veel goede oplossingen! (En dat iedereen onderweg de Grebbelinie leert kennen)
Een pentekening met een verhaal
Het Grebbelinie bezoekerscentrum maakt in 2025 werk van het herdenkingsjaar. Geholpen door vele bezoekers wordt een nieuwe wisselexpositie voorbereid over bezetting en bevrijding. Recent bracht de zoon van artillerieofficier 2e luitenant B.A.J.M. Luykx een bijzondere pentekening mee. De vader van de heer Luyks ontving het schilderij na de oorlog van zijn commandant, majoor van den Abeelen. Tijdens de mobilisatie dienden beiden bij de staf van het 15e regiment artillerie waar ze bevriend raakten. In mei 1940 ondersteunden de houwitsers van dit regiment de troepen op de Grebbeberg. Enige tijd later trok men zich terug op de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Luykx ontkwam de gehele oorlog aan krijgsgevangenschap, maar commandant Van den Abeelen gaf in 1942 of 1943 gehoor aan de oproep om zich te melden. Net als zijn medeofficieren zal hij gedacht hebben dat het om een controle of handtekening ging, maar de militairen werden op transport gezet.
We zien op de tekening een statig en wat somber gebouw; een met sneeuw bedekt Stammlager 371 in Stanislau. Dat was een krijgsgevangenkamp voor officieren in het huidige Oekraïne waar de commandant van het 15e regiment Artillerie een flinke periode verbleef. De majoor tekende het uitzicht vanuit zijn kamer in 1943 toen hij ver van huis en afgezonderd van zijn familie wachtte op de bevrijding van het kamp. Het onderkomen op de tekening toont niet het gangbare beeld van een kamp; in feite was het een voormalige kazerne die werd gebruikt toen het naastgelegen kamp overbevolkt raakte. Toen Stalag 371 vanwege de opmars van het Russische leger werd ontruimd tussen 10 en 12 januari 1944, betekende dat niet dat de Nederlandse officieren meteen hun vrijheid tegemoet gingen. Ze werden overgeplaatst naar Oflag 67 Neubrandenburg ten noorden van Berlijn. Daar zouden ze blijven tot het einde van de oorlog.
Voor de vader van de heer Luykx zou Bevrijdingsdag altijd speciaal blijven. Als het Wilhelmus ten gehore werd gebracht tijdens TV-uitzendingen ging iedereen in het gezin staan en werd meegezongen. Stanislau heet nu Ivano-Frankivsk, de gebouwen van de tekening bestaan nog en zijn in gebruik bij de Oekraïense luchtmacht.
De expositie over bezetting en bevrijding zal naar verwachting 1 april 2025 geopend worden.
Droog wandelen door de waterlinie
Jaarlijks nemen gidsen circa 2.500 deelnemers mee met een rondleiding over het Fort aan de Buursteeg. Velen van hen genieten tijdens de wandeling van een zonnetje, maar sommige groepen bewegen in de regen langs de kazematten en bunkers. Dankzij de steun van de gemeente Veenendaal kunnen wandelaars en gidsen tijdens rondleidingen voortaan schuilen onder stevige groene paraplu's. Een mooi uniform gezicht, fraaie promotie en vooral ongestoord genieten van het natuurgebied met een militaire geschiedenis.
De eerste rondleidingen van 2025 zijn alweer geschiedenis. Wilt u met uw familie, bedrijf, school of vrienden een rondleiding boeken? Loop even langs bij de balie, of neem contact op via het reserveringsformulier. Individuele deelnemers kunnen maandelijks meewandelen met de open rondleiding op de eerste zondag van de maand om 14.00 uur. Zie ook de activiteitenkalender. En met regen hoeft u niet meer thuis te blijven! De leenparaplu's staan voor u klaar.