Wisselexpositie over Veenendaal 1939-'40 gereed
Militair historicus R.P.F. Bijkerk heeft de nieuwe wisselexpositie over Veenendaal tijdens de mobilisatietijd geopend. Bijkerk is tevens bestuurslid van het Grebbelinie bezoekerscentrum en in die rol betrokken bij het historische verhaal dat verteld wordt. Bijkerk -zelf inwoner van Veenendaal- benadrukt hoe bijzonder het is om de eigen woonplaats als decor te ervaren in een belangrijke periode van de Nederlandse geschiedenis. Veenendaal veranderde immers in een vesting gedurende de mobilisatieperiode 1939-1940 en dat is in de tentoonstelling goed te zien. Op ruim twintig fotoplaten en in een bijzondere film wordt het beeld geschetst van het veendorp dat zich opmaakte voor een oorlog.
Op de foto's zijn diverse prominenten te zien, zoals de nationaal kampioen halfzwaargewicht Jo de Groot. Hij was als infanterist ingekwartierd op de Davidsstraat. Kees Stip, de bekende Veense puntdichter was tevens gelegerd in Veenendaal bij de verbindingsdienst. In Veenendaal is een plein naar hem genoemd. Een delegatie van de Tweede Kamer zien we met de commandant veldleger bij een kazemat aan het Benedeneind.
Een ander aspect dat de historicus aanstipt is de actualiteit. Het thema rond mobilisatie en oorlog lijkt van lang geleden, maar Europa wordt opnieuw geconfronteerd met een grote oorlog. "In veel opzichten lijkt het op de strijd in de Tweede Wereldoorlog met verlies van veel mensenlevens en grote verwoestingen". Dit wordt ook duidelijk in de filmzaal van het centrum waar in zeven panelen wordt getoond wat de vijf dagen oorlog voor de steden en dorpen langs de Grebbelinie betekenden. Het verdedigen van de vrijheid van een zelfstandig en soeverein land met alle offers die dat kost, is een onderwerp dat helaas niet exclusief tot het verleden behoort.
De wisseltentoonstelling is vanaf april geopend en hoort bij de complete expositie over de Grebbelinie, die jaarlijks wordt aangevuld met giften van bezoekers. Meest recent is de wederopbouwsteen met een leeuw die oprijst uit de vlammen. Een herinnering aan het verleden van Veenendaal met een verwijzing naar de gehoopte vrede en wederopbouw in het Europa van 2023.
Bezoekerscentrum bereikt mijlpaal met 10.000 bezoekers in 2022
Grebbelinie Bezoekerscentrum bereikt mijlpaal met 10.000 bezoekers in 2022
Het Grebbelinie Bezoekerscentrum heeft een goed jaar achter de rug. Voor het eerst kwamen er in één jaar meer dan 10.000 bezoekers naar de expositie, het fort of een betaalde activiteit. En dat is opvallend, omdat veel van de kleinere musea in Nederland het moeilijk hebben en kampen met teruglopende bezoekersaantallen.
De bezoekers bezochten in hoofdzaak de expositie (7300), gingen mee met een rondleiding (2300) of boekten een betaalde activiteit (500), zoals schilderen of een speurtocht.
Het werkelijke aantal bezoekers lag nog vele malen hoger. Zo zijn de duizenden wandelaars die met een wandelkaart het Fort aan de Buursteeg bezochten niet meegerekend. Ook de bezoekers van de museumwinkel, de deelnemers aan georganiseerde wandel- en fietstochten die kwamen stempelen en talloze mensen met vragen aan de balie zijn niet meegeteld om een goede vergelijking met andere jaren te kunnen maken.
Expositie, fort en terras
De groei in bezoekers kan mede verklaard worden door de actualiteit van het thema oorlog en de vele parallellen die getrokken konden en kunnen worden tussen heden en verleden. Mede daardoor kwam ook het scholenbezoek weer op gang. Voor recreanten en toeristen was het totaalaanbod vooral van belang: na een bezoek aan de expositie kon een mooie wandeling worden gemaakt met een afsluiting op het terras van het restaurant. Het centrum en omliggende fort boden vooral ook ruimte, groen en rust in een interessante omgeving.
Thema’s
In 2022 werden twee wisselexposities gemaakt, waarvan een deel zichtbaar blijft in de vaste expositie. De eerste betrof ‘Rhenen’ in de mobilisatie 1939-1940′ en de tweede handelde over de 5 dagen oorlog in de Gelderse Vallei. De panelen over dit thema blijven hangen in de filmzaal van het centrum.
Vooruitblik
Voor 2023 worden ook twee wisselexposities voorbereid, over de ‘Grebbelinie in Veenendaal’ en ‘De Onzichtbare Linie’. De laatste gaat over de kunst van het camoufleren en maskeren van de linie. Ook zijn er al 27 activiteiten bekend, waaronder de komst van re-enactors in het fort in januari, februari, maart en mogelijk april. Voor het eerst in jaren kan worden voortgebouwd op contacten van het jaar ervoor. Het team van het Grebbelinie Bezoekerscentrum kijkt al uit naar het volgende seizoen. Het centrum gaat weer open op dinsdag 10 januari.
Onder Vuur
Onder Vuur!
Zeven nieuwe panelen in de filmzaal vertellen samen het verhaal van vijf dagen oorlog in de Gelderse Vallei en de gevolgen voor de burgerbevolking. De gemeenten Rhenen, Veenendaal, Renswoude, Woudenberg, Scherpenzeel, Leusden en Amersfoort boden een troosteloze aanblik voor de duizenden teruggekeerde evacués in mei 1940. Bezet Nederland begon aan de wederopbouw.
De panelen tonen tevens hoe de sporen van deze oorlog nog altijd zichtbaar zijn in de gemeenten langs de Grebbelinie.
Middels voorwerpen, film en foto’s sluit het Grebbelinie Bezoekerscentrum aan bij het landelijke thema ‘Wat een ramp!’ van de Maand van de Geschiedenis in oktober.
Ook elders in de expositie wordt door middel van een landschapstafel, veldtelefoons en een animatie van de evacuatie in beeld gebracht hoe de meidagen van 1940 langs de linie verliepen voor militairen en burgers.
Wie dit combineert met een wandeling over het fort ziet onderweg kazematten, bunkers en een wederopbouwboerderij uit deze periode. Vraag naar een wandelkaart bij de balie!