Onder Vuur
Onder Vuur!
Zeven nieuwe panelen in de filmzaal vertellen samen het verhaal van vijf dagen oorlog in de Gelderse Vallei en de gevolgen voor de burgerbevolking. De gemeenten Rhenen, Veenendaal, Renswoude, Woudenberg, Scherpenzeel, Leusden en Amersfoort boden een troosteloze aanblik voor de duizenden teruggekeerde evacués in mei 1940. Bezet Nederland begon aan de wederopbouw.
De panelen tonen tevens hoe de sporen van deze oorlog nog altijd zichtbaar zijn in de gemeenten langs de Grebbelinie.
Middels voorwerpen, film en foto’s sluit het Grebbelinie Bezoekerscentrum aan bij het landelijke thema ‘Wat een ramp!’ van de Maand van de Geschiedenis in oktober.
Ook elders in de expositie wordt door middel van een landschapstafel, veldtelefoons en een animatie van de evacuatie in beeld gebracht hoe de meidagen van 1940 langs de linie verliepen voor militairen en burgers.
Wie dit combineert met een wandeling over het fort ziet onderweg kazematten, bunkers en een wederopbouwboerderij uit deze periode. Vraag naar een wandelkaart bij de balie!
Diorama Renault FT
Dit kleine diorama toont de enige Nederlandse tank in 1940. Het Franse voertuig was in 1927 gekocht om proeven te doen met hindernissen en vooral om de inundaties te testen. In de Grebbelinie bij Asschat maakte de Nederlandse pers foto’s toen de eerste inundaties waren gesteld.
Men liet het tankje een vooraf vastgesteld parcours rijden dat uiteindelijk eindigde in de modder. De verhalen en foto’s van deze dag moesten het Nederlandse volk gerust stellen, dat men veilig was achter de waterlinies. Op de maquette is tevens een betonnen kazemat te zien (S3a) in camouflagekleuren.
In bruikleen gegeven door dhr. R. Meeuwisz. Kleine foto: De tank bij Asschat, collectie NIOD.
Sabel kapitein Sluis
Ceremoniële sabel van kapitein Sluis die sneuvelde ten zuiden van Veenendaal. Diverse foto’s en documenten herinneren aan deze dappere officier van 3-I-10 R.I. Eén van de documenten betreft een brief van zijn voormalige collega-officieren aan mevrouw Sluis om hun medeleven en respect te betuigen.
Op 13 mei betrok hij stellingen in de buurt van Landgoed Prattenburg. Gesteund door enkele zware mitrailleurs moest de weg naar het westen worden afgegrendeld voor de oprukkende Duitse troepen. Een dag later werd zijn eenheid overvallen door oprukkende SS. Ongeveer 10 Nederlandse militairen sneuvelden, waaronder de 38-jarige kapitein.
Documenten en sabel uit de nalatenschap van de weduwe van reserve kapitein Dirk Sluis.
Veldtelefoons
Veldtelefoons
Op zes plaatsen in de expositie hangen veldtelefoons. Hier zijn verhalen te horen uit de verschillende perioden van de Grebbelinie. Zo inspecteert Prins Bernard de stellingen bij Woudenberg in de mobilisatie van 1939, liggen de loopgraven rond het Fort aan de Buursteeg een jaar later onder vuur en vertelt een boswachter over het natuurgebied dat na 1951 is ontstaan. De verhaaltjes duren ongeveer een minuut en zijn ook geschikt voor kinderen.
Omdat de Grebbelinie maar liefst 200 jaar een rol speelde in de landsverdediging worden in de gehele expositie kleuren en figuren gebruikt om duidelijk te maken over welke periode de vitrine, animatie of geluidsfragment handelt. Acht houten soldaten én een ijsvogel ondersteunen dit: op alle telefoons is een dergelijke figuur zichtbaar.
De tekeningen van de houten soldaten zijn gemaakt door Hennie Vaessen uit Oosterbeek, een bekende auteur en tekenaar van beeldromans (graphic novels).
Landschapstafel
Landschapstafel
In een aparte zaal staat de landschapstafel in de vorm van de Gelderse Vallei. In negen animaties wordt uitgelegd hoe de linie zich vanaf de Tachtigjarige Oorlog heeft ontwikkeld tot en met de Tweede Wereldoorlog en de periode tot vandaag. De tafel reageert op de aanraking van de bezoeker en speelt vervolgens het gekozen fragment af op de tafel. Zo zien we de eerste schansen in 1629, de Franse troepen in de winter van 1794-1795 en de Duitse periode als Pantherstellung.
De korte verhaaltjes worden ondersteund met geluidsfragmenten en een voice-over, waardoor de geschiedenis van het strategische landschap gaat leven. Voor het bestrijken van de grote tafel worden drie beamers gebruikt met weergaves die op elkaar aansluiten. Bij het maken van de scenario’s werd o.a. gebruik gemaakt van de vele historische kaarten die in het Nationaal Archief in Den Haag werden bestudeerd.
